NOTA PENGAJIAN AM 1 (Bab 5: Dewan Undangan Negeri (DUN)

 Bab 5: Badan Perundangan Negeri: Dewan Undangan Negeri (DUN)

5. 1 Pengenalan kepada Badan Perundangan Negeri di Malaysia

1. Struktur Badan Perundangan Negeri:
   Di Malaysia, setiap negeri mempunyai badan perundangan sendiri yang berfungsi untuk membuat, meminda, dan membatalkan undang-undang negeri.
   
   Terdapat sejumlah 13 badan perundangan negeri yang beroperasi di negeri-negeri yang membentuk Persekutuan Malaysia, kecuali di Wilayah-wilayah Persekutuan.
   
   
2. Pengecualian Wilayah Persekutuan:
    Wilayah-wilayah Persekutuan seperti Kuala Lumpur, Putrajaya, dan Labuan adalah pengecualian kerana mereka tidak memiliki badan perundangan negeri.
   
    Ini adalah kerana wilayah-wilayah ini berada di bawah jurisdiksi langsung Kerajaan Persekutuan.
   
   
3. Komponen Badan Perundangan Negeri:
   Badan perundangan negeri terdiri daripada dua komponen utama yang membentuk struktur kepimpinan dan pembuat keputusan dalam hal ehwal perundangan negeri:
   
   

(a) Kepala Negeri:
Setiap negeri di Malaysia dikepalai oleh seorang Sultan, Raja, Yang di-Pertuan Besar, atau Yang di-Pertua Negeri.

Mereka ini memegang peranan penting dalam sistem perundangan negeri sebagai simbol kedaulatan negeri dan mempunyai peranan dalam proses pengesahan undang-undang negeri.

(b) Dewan Undangan Negeri (DUN):
Dewan Undangan Negeri adalah badan legislatif yang terdiri daripada wakil-wakil rakyat yang dipilih melalui pilihan raya negeri.

DUN bertanggungjawab dalam pembentukan dan pindaan undang-undang negeri, serta memainkan peranan penting dalam menentukan dasar-dasar negeri.

Contoh Praktikal:

1. Peranan Sultan atau Yang di-Pertua Negeri: Sebagai contoh, di negeri Selangor, Sultan sebagai Kepala Negeri mempunyai peranan untuk membubarkan Dewan Undangan Negeri atas nasihat Menteri Besar atau jika terdapat keperluan untuk pilihan raya negeri yang baru.
   
   
2. Fungsi Dewan Undangan Negeri: Misalnya, di negeri Johor, Dewan Undangan Negeri boleh menggubal undang-undang berkaitan dengan tanah, pertanian, dan sumber asli yang tidak bertentangan dengan undang-undang persekutuan.

 

5.2: Raja, Sultan, atau Yang di-Pertuan Besar

1. Peranan Konstitusional:
   Walaupun Raja, Sultan, atau Yang di-Pertuan Besar merupakan elemen penting dalam badan perundangan negeri, mereka tidak terlibat secara langsung dalam perdebatan atau persidangan Dewan Undangan Negeri (DUN).
   
   Peranan mereka lebih kepada simbolik dan seremonial, namun masih memegang peranan penting dalam proses legislatif negeri.
   
   
2. Tugas-tugas Utama:
    Tugas-tugas yang dijalankan oleh Raja, Sultan, atau Yang di-Pertuan Besar dalam konteks badan perundangan negeri adalah seperti berikut:
   
   

(a) Merasmikan Pembukaan Dewan Undangan Negeri: Mereka bertanggungjawab untuk merasmikan pembukaan sesi baru Dewan Undangan Negeri dengan memberikan titah diraja yang menggariskan agenda dan prioritas kerajaan negeri untuk penggal tersebut.

(b) Memanggil Persidangan Dewan Undangan Negeri: Raja atau Sultan memanggil persidangan DUN dan mengikut perlembagaan negeri, mereka tidak boleh membiarkan tempoh lebih dari enam bulan antara satu persidangan dengan persidangan yang berikutnya.

(c) Menangguhkan Persidangan Dewan Undangan Negeri: Mereka mempunyai kuasa untuk menangguhkan persidangan DUN, biasanya atas nasihat Menteri Besar atau Ketua Menteri negeri.

(d) Memperkenankan Rang Undang-Undang Negeri: Sebelum menjadi undang-undang, setiap rang undang-undang yang diluluskan oleh DUN mesti mendapat perkenan dari Raja atau Sultan.

(e) Membubarkan Dewan Undangan Negeri: Mereka juga mempunyai kuasa untuk membubarkan DUN, yang biasanya berlaku apabila terdapat krisis politik atau apabila Menteri Besar menasihatkan pembubaran untuk membolehkan pilihan raya negeri diadakan.

Contoh Praktikal:

1. Merasmikan Pembukaan Dewan Undangan Negeri: Sebagai contoh, Sultan Selangor merasmikan pembukaan DUN dengan menyampaikan titah yang menggariskan fokus kerajaan negeri pada pembangunan infrastruktur dan pendidikan.
   
   
2. Memperkenankan Rang Undang-Undang: Misalnya, Sultan Johor memperkenankan rang undang-undang yang berkaitan dengan pengurusan sumber air negeri, setelah rang tersebut diluluskan oleh DUN Johor.

 

5.3: Yang di-Pertua Negeri

1.  Peranan Institusi:

Yang di-Pertua Negeri adalah ketua negeri di negeri-negeri Malaysia yang tidak beraja, seperti Penang dan Melaka.

Mereka memegang peranan yang serupa dengan Sultan atau Raja di negeri-negeri lain tetapi tidak terlibat secara langsung dalam perdebatan atau persidangan Dewan Undangan Negeri (DUN).

2.     Tugas-tugas Utama Yang di-Pertua Negeri:

Tugas-tugas Yang di-Pertua Negeri dalam konteks badan perundangan negeri adalah seperti berikut:

(a) Merasmikan Pembukaan Dewan Undangan Negeri: Yang di-Pertua Negeri bertanggungjawab untuk merasmikan pembukaan sesi baru DUN dengan memberikan ucapan yang menetapkan agenda kerajaan negeri untuk penggal tersebut.

         (b) Memanggil Persidangan Dewan Undangan Negeri: Mereka harus memanggil persidangan DUN dan memastikan bahawa tidak ada jangka waktu lebih dari enam bulan antara persidangan yang satu dengan yang berikutnya.

          (c) Menangguhkan Persidangan Dewan Undangan Negeri: Yang di-Pertua Negeri mempunyai kuasa untuk menangguhkan persidangan DUN, biasanya atas nasihat Ketua Menteri negeri.

          (d) Meluluskan Rang Undang-Undang Negeri: Setiap rang undang-undang yang diluluskan oleh DUN harus mendapat persetujuan dari Yang di-Pertua Negeri sebelum ia sah menjadi undang-undang negeri.

         (e) Membubarkan Dewan Undangan Negeri: Mereka juga mempunyai kuasa untuk membubarkan DUN, yang biasanya terjadi atas nasihat Ketua Menteri atau dalam situasi tertentu yang memerlukan pilihan raya negeri baru.

Contoh Praktikal:

1.  Merasmikan Pembukaan Dewan Undangan Negeri: Sebagai contoh, Yang di-Pertua Negeri Melaka merasmikan pembukaan DUN dengan ucapan yang menekankan kepentingan pembangunan ekonomi negeri dan peningkatan kualiti pendidikan.

2.  Meluluskan Rang Undang-Undang: Misalnya, di Penang, Yang di-Pertua Negeri meluluskan rang undang-undang yang berkaitan dengan pengurusan sisa pepejal negeri, setelah rang tersebut diluluskan oleh DUN Penang.

 

5.4: Dewan Undangan Negeri

1. Peranan dan Fungsi Dewan Undangan Negeri:
   
   Dewan Undangan Negeri merupakan badan legislatif yang bertanggungjawab untuk membuat dan menggubal undang-undang di peringkat negeri.
   
   Ia adalah institusi demokratik yang mewakili suara rakyat dalam pembuatan kebijakan negeri.
   
   
2. Pemilihan Ahli Dewan Undangan Negeri:
    Ahli-ahli DUN dipilih melalui proses pilihan raya negeri, di mana rakyat yang berdaftar sebagai pengundi di negeri tersebut akan memilih wakil mereka berdasarkan sistem demokrasi berparlimen.
   
   
3. Kuasa Perundangan:
   DUN mempunyai kuasa untuk menggubal undang-undang yang berkaitan dengan perkara-perkara yang terletak di bawah bidang kuasa negeri, seperti yang dinyatakan dalam Senarai Negeri Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan.
   
   
   
4. Bidang Kuasa Dewan Undangan Negeri:
    DUN juga mempunyai kuasa terhadap perkara-perkara dalam Senarai Negeri seperti tanah, pertanian, dan kerajaan tempatan, serta perkara-perkara dalam Senarai Bersama seperti perancangan bandar dan desa, dan lain-lain.
   
   
5. Peranan dalam Pengurusan Kewangan Negeri:
    Selain itu, DUN juga memainkan peranan penting dalam membahaskan dan meluluskan belanjawan negeri, yang merupakan perancangan kewangan negeri untuk tempoh masa tertentu.
   
   
6. Tempoh Hayat Dewan Undangan Negeri:
    Tempoh hayat DUN adalah lima tahun, yang bermula dari tarikh persidangan pertama DUN setelah pilihan raya negeri.
   
   

Keistimewaan Dewan Undangan Negeri:

1. Imuniti Parlimen: Prosiding di DUN dilindungi oleh imuniti parlimen, yang bermakna apa yang berlaku dalam DUN tidak boleh dipersoalkan di mahkamah.
   
   
2. Perlindungan terhadap Ahli Dewan: Ahli DUN tidak boleh didakwa di mahkamah atas apa yang mereka katakan atau undi yang mereka berikan dalam persidangan DUN.
   
   
3. Kebebasan Penyiaran Persidangan: Seseorang tidak boleh didakwa kerana menyiarkan liputan persidangan DUN, yang memastikan transparansi dan akses maklumat kepada umum.

Contoh Praktikal:

1. Pembahasan Belanjawan Negeri: Sebagai contoh, DUN Selangor membahaskan dan meluluskan belanjawan negeri yang memfokuskan pada pembangunan infrastruktur dan peningkatan perkhidmatan awam.
   
   
2. Penggubalan Undang-Undang Negeri: Misalnya, DUN Pahang mungkin menggubal undang-undang yang berkaitan dengan pengurusan hutan negeri untuk memastikan pemuliharaan alam sekitar.

 

Kelayakan Calon untuk Menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri

Untuk memenuhi syarat sebagai calon dalam pilihan raya Dewan Undangan Negeri, seseorang mesti:

1. Warganegara Malaysia: Calon mesti memiliki status warganegara Malaysia, yang menunjukkan kesetiaan kepada negara dan memenuhi asas pertama dalam kelayakan politik.
   
   
2. Bermastautin di Negeri yang Berkenaan: Calon harus bermastautin di negeri tempat dia ingin bertanding, yang menunjukkan hubungan dan kepentingan langsung dengan kawasan tersebut.
   
   
3. Berumur 21 Tahun atau Lebih: Ini adalah umur minimum yang ditetapkan untuk memastikan calon memiliki kematangan dan pengalaman hidup yang cukup untuk mewakili rakyat.
   
   
4. Sempurna Akal: Calon harus berada dalam keadaan mental yang baik, yang menunjukkan kemampuan untuk membuat keputusan yang rasional dan bertanggungjawab.
   
   
5. Bukan Seorang Bankrap: Calon tidak boleh menjadi seorang yang dinyatakan muflis, memastikan integriti kewangan dan kemampuan untuk menguruskan urusan negeri.
   
   
6. Rekod Jenayah: Calon tidak boleh memiliki rekod jenayah tertentu, seperti dipenjarakan melebihi satu tahun atau didenda RM2,000 atau lebih, kecuali jika telah diampuni atau telah lepas tempoh lima tahun selepas tamat hukuman.
   
   
7. Tidak Memegang Jawatan Berpendapatan: Calon tidak boleh memegang jawatan yang mendapat gaji dari kerajaan untuk mengelakkan konflik kepentingan.

Hilang Kelayakan Menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri

Seorang ADUN akan hilang kelayakan jika:

1. Kemunduran Mental: Jika seorang ADUN didapati tidak sempurna akal, dia akan kehilangan kelayakan untuk meneruskan peranannya.
   
   
2. Bankrap: Jika seorang ADUN menjadi bankrap dan belum dilepaskan, dia tidak lagi layak untuk memegang jawatan tersebut.
   
   
3. Memegang Jawatan Berpendapatan: Jika seorang ADUN memegang jawatan berpendapatan dalam kerajaan, dia akan kehilangan kelayakan.
   
   
4. Kegagalan Menghantar Penyata Perbelanjaan Pilihan Raya: Jika seorang ADUN gagal menghantar penyata perbelanjaan pilihan raya yang dikehendaki oleh undang-undang, dia akan kehilangan kelayakan.
   
   
5. Sabitan Jenayah: Jika seorang ADUN disabitkan dengan kesalahan jenayah yang serius dan tidak diampuni, dia akan kehilangan kelayakan.
   
   
6. Kewarganegaraan Asing: Jika seorang ADUN dengan sengaja memperoleh kewarganegaraan asing, dia akan kehilangan kelayakan.
   
   

Berhenti daripada Menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri

Seorang ADUN boleh berhenti dengan:

1. Mengutus Surat Pengunduran: Mengirimkan surat pengunduran yang ditandatangani kepada Speaker Dewan Undangan Negeri.
   
   
2. Pemakluman Kekosongan Kerusi: Speaker DUN akan memaklumkan kekosongan kerusi kepada Suruhanjaya Pilihan Raya untuk mengatur pilihan raya kecil.
   
   

Prosedur untuk Memaklumkan Kekosongan Kerusi Dewan Undangan Negeri

Proses ini melibatkan beberapa langkah:

1. Ahli Dewan Undangan Negeri: Mengambil keputusan untuk berhenti dan mengutus surat pengunduran.
   
   
2. Speaker Dewan Undangan Negeri: Menerima surat pengunduran dan memaklumkan kekosongan kerusi kepada pihak yang berkenaan.
   
   
3. Suruhanjaya Pilihan Raya: Menerima makluman dari Speaker dan mengambil langkah untuk mengadakan pilihan raya kecil.

 

5.5: Persidangan Dewan Undangan Negeri

1. Jadual Pilihan Raya Umum: Setelah pembubaran DUN, pilihan raya umum perlu diadakan dalam tempoh yang ditetapkan. Ini memastikan kelancaran dalam pemindahan atau pengesahan kuasa legislatif negeri kepada wakil rakyat yang baru dipilih.
   
   
• Semenanjung Malaysia: Pilihan raya umum diadakan dalam tempoh 60 hari selepas pembubaran.
  
  
• Sabah dan Sarawak: Pilihan raya umum diadakan dalam tempoh 90 hari selepas pembubaran.
  
  
2. Pemanggilan Persidangan Pasca-Pilihan Raya: Kepala Negeri, sama ada Sultan, raja, Yang di-Pertuan Besar, atau Yang di-Pertua Negeri, bertanggungjawab memanggil persidangan DUN yang pertama selepas pilihan raya.
   
   
• Semenanjung Malaysia: Persidangan dipanggil dalam tempoh 120 hari selepas pembubaran, iaitu 60 hari selepas pilihan raya.
  
  
• Sabah dan Sarawak: Persidangan dipanggil dalam tempoh 120 hari selepas pembubaran, iaitu 30 hari selepas pilihan raya.
  
  
3. Agenda Persidangan Pertama Pasca-Pilihan Raya: Persidangan pertama DUN selepas pilihan raya melibatkan beberapa agenda utama:
   
   

(a) Penyusunan Takwim Dewan Undangan Negeri: - Penggal dan Persidangan:
Penggal
Tempoh lima tahun dibahagikan kepada lima penggal, dengan setiap penggal berlangsung selama satu tahun dan mengandungi dua atau tiga persidangan.

Persidangan
Jarak Persidangan: Jarak antara dua persidangan tidak boleh melebihi enam bulan atau 180 hari.

(b) Pelantikan Speaker dan Timbalan Speaker: 
Speaker dan Timbalan Speaker dipilih untuk memimpin dan menguruskan prosedur persidangan DUN.

(c) Pengambilan Sumpah Ahli Dewan Undangan Negeri: 
Semua ahli DUN yang baru akan mengambil sumpah jabatan, yang menandakan permulaan tugas rasmi mereka sebagai wakil rakyat.

(d) Pelantikan Ketua Pembangkang: 
Ketua pembangkang, yang biasanya merupakan pemimpin parti dengan jumlah kerusi terbanyak selepas parti pemerintah, akan dilantik.

(e) Titah Ucapan Diraja: 
Ucapan oleh Kepala Negeri yang menggariskan agenda dan prioritas kerajaan negeri.

(f) Ucapan Terima Kasih: 
Biasanya, ucapan terima kasih kepada Kepala Negeri atas titah ucapan diraja.

(g) Permulaan Persidangan: 
Persidangan DUN bermula dengan perbahasan dan pembahasan atas agenda yang telah ditetapkan.

 

5.6: Fungsi Dewan Undangan Negeri

1. Forum Perdebatan Kebijakan Negeri:
   
   DUN berfungsi sebagai platform utama di mana isu-isu yang berkaitan dengan pentadbiran dan kebajikan rakyat negeri dibincangkan secara terperinci.
   
   Ini termasuk pembahasan mengenai dasar-dasar kerajaan negeri, isu-isu semasa yang mempengaruhi rakyat, dan strategi pembangunan negeri.
   
   
2. Pembahasan Titah Ucapan Diraja dan Belanjawan Negeri:
   
   
• Titah Ucapan Diraja: Setiap persidangan biasanya dimulakan dengan titah ucapan diraja yang disampaikan oleh Kepala Negeri, yang menggariskan agenda kerajaan negeri untuk tempoh masa akan datang.
  
  
• Belanjawan Negeri: DUN juga bertanggungjawab untuk membahaskan dan meluluskan belanjawan negeri, yang merupakan pernyataan kewangan tahunan yang merangkumi pendapatan dan perbelanjaan negeri.
  
  
3. Pelulusan dan Penolakan Rang Undang-Undang:
   
    Ahli DUN mempunyai kuasa untuk meluluskan, menolak, atau mengemukakan pindaan terhadap rang undang-undang yang dibentangkan.
   
    Ini memastikan bahawa setiap undang-undang yang diluluskan mencerminkan kehendak dan keperluan rakyat negeri tersebut.
   
   
   
4. Pindaan Undang-Undang Negeri atau Perlembagaan Negeri:
   
   DUN mempunyai kuasa untuk meminda undang-undang yang sedia ada atau Perlembagaan Negeri jika diperlukan.
   
   Pindaan ini mesti dibuat melalui proses legislatif yang ketat dan memerlukan persetujuan majoriti ahli dewan.
   
   

Contoh Praktikal:

1. Perdebatan Belanjawan Negeri: Sebagai contoh, DUN Johor mungkin membahaskan belanjawan yang mengusulkan peningkatan peruntukan untuk pembangunan infrastruktur pendidikan negeri, yang mana perdebatan tersebut akan melibatkan pertimbangan terhadap keperluan sekolah-sekolah dan institusi pendidikan tinggi di negeri tersebut.
   
   
2. Pelulusan Rang Undang-Undang: Misalnya, DUN Selangor mungkin meluluskan rang undang-undang yang berkaitan dengan pengurusan sumber air negeri, yang bertujuan untuk memastikan bekalan air yang berterusan dan berkualiti untuk rakyatnya.

 

5.7: Speaker (Yang di-Pertua) Dewan Undangan Negeri

1. Kelayakan Speaker:
   
   
• Speaker boleh dipilih daripada kalangan ahli DUN atau daripada individu yang bukan ahli DUN.
  
  
• Jika Speaker bukan ahli DUN, beliau harus kekal neutral dan tidak terlibat dalam kegiatan perniagaan yang boleh menimbulkan konflik kepentingan.
  
  
2. Tugas-tugas Speaker:
   (a) Pengerusi Persidangan: Speaker bertanggungjawab mempengerusikan persidangan DUN, memastikan perdebatan berjalan dengan teratur dan efisien.
   
   (b) Penjaga Tatatertib: Speaker mengawal tatatertib dan memastikan semua ahli DUN mematuhi peraturan yang ditetapkan.
   
   (c) Pengenakan Tindakan Disiplin: Speaker berhak mengenakan tindakan disiplin terhadap ahli yang melanggar peraturan, termasuk mengeluarkan ahli dari dewan jika perlu.
   
   (d) Jurucakap DUN: Speaker bertindak sebagai jurucakap dan wakil DUN dalam urusan rasmi.
   
   (e) Pemakluman Kekosongan Kerusi: Speaker bertanggungjawab memaklumkan kepada Suruhanjaya Pilihan Raya mengenai sebarang kekosongan kerusi dalam DUN.

Nota Penting:

• Tempoh Hayat DUN: Tempoh hayat DUN adalah lima tahun, dan DUN akan terbubar secara automatik apabila tempoh ini genap.
  
  
• Pelantikan Ketua Pembangkang: Pelantikan ketua pembangkang dilakukan jika terdapat lebih dari seorang ahli dari parti pembangkang yang layak untuk jawatan ini.
  
  
• Bidang Kuasa DUN: DUN hanya berhak membahaskan dan menggubal undang-undang yang berkaitan dengan perkara-perkara di bawah Senarai Negeri dan Senarai Bersama dalam Perlembagaan Persekutuan.
  
  
• Speaker yang Merupakan Ahli DUN: Jika ahli DUN dilantik menjadi Speaker, beliau harus berhenti daripada menjalankan profesion asal untuk memastikan keutamaan tugas sebagai Speaker.

Contoh Praktikal:

Sebagai contoh, dalam satu persidangan DUN, Speaker mungkin perlu mengendalikan perdebatan mengenai isu pembangunan tanah negeri yang kontroversial. Speaker akan memastikan semua ahli DUN mendapat peluang untuk menyuarakan pendapat mereka, mematuhi masa yang ditetapkan, dan menguruskan urutan pembicaraan agar perdebatan berjalan lancar dan produktif.

 

 

5.7: Prosedur Penggubalan Undang-Undang dalam Dewan Undangan Negeri

1. Bidang Kuasa DUN:
• DUN hanya mempunyai kuasa legislatif terhadap perkara-perkara yang terdapat dalam Senarai Negeri yang dinyatakan dalam Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan
  

  Nota Penting:

  • DUN tidak boleh menggubal undang-undang yang melampaui bidang kuasanya.
  • Undang-undang negeri tidak boleh bertentangan dengan undang-undang Persekutuan.
    
    
    
2. Proses Penggubalan Undang-Undang:

Bacaan Pertama:

• Ini adalah peringkat formal di mana judul rang undang-undang diperkenalkan.
• Menteri Besar, Ketua Menteri, atau ahli Exco yang bertanggungjawab akan membacakan judul rang undang-undang tanpa memasuki perbahasan.

Bacaan Kedua:

• Ini adalah peringkat di mana rang undang-undang dibahaskan secara terperinci.
• Menteri Besar, Ketua Menteri, atau ahli Exco akan menjawab pertanyaan dan membahaskan isi kandungan rang undang-undang tersebut.
• Undian diambil untuk menentukan sama ada rang undang-undang itu diterima atau ditolak.
• Rang undang-undang boleh dirujuk ke peringkat jawatankuasa untuk kajian lebih lanjut jika dewan bersetuju.
  
  
  

Peringkat Jawatankuasa:

• Rang undang-undang dikaji dan dibahaskan secara lebih mendalam oleh Jawatankuasa Khas atau Jawatankuasa Seluruh Dewan.
• Jawatankuasa berhak untuk membuat pindaan pada rang undang-undang.
  
  
  

Bacaan Ketiga:

• Rang undang-undang dibahaskan sekali lagi dan undian diambil untuk meluluskannya.
  
  
  

Perkenan Raja/Sultan/Yang di-Pertuan Besar atau Kelulusan Yang di-Pertua Negeri:

• Rang undang-undang yang telah diluluskan oleh DUN akan dipersembahkan kepada Kepala Negeri untuk mendapatkan perkenan atau kelulusan.
• Rang undang-undang harus diperkenankan atau diluluskan dalam masa 30 hari, jika tidak, ia dianggap telah diperkenankan atau diluluskan secara automatik.
  
  
  

Peringkat Diwartakan:

• Rang undang-undang yang telah diperkenankan atau diluluskan hanya akan berkuat kuasa setelah diwartakan dalam Warta Kerajaan Negeri.
• Enakmen atau Ordinan dicetak dan dimasukkan dalam Warta Kerajaan Negeri.
• Tarikh penguatkuasaan biasanya adalah pada hari diwartakan, tetapi boleh ditetapkan pada tarikh yang lebih awal atau kemudian.
  
  
  

Contoh Praktikal:

Sebagai contoh, DUN Perak mungkin menggubal undang-undang yang berkaitan dengan pengurusan sisa pepejal. Prosesnya akan bermula dengan bacaan pertama di mana judul rang undang-undang diperkenalkan. 

Kemudian, pada bacaan kedua, akan ada perbahasan mendalam mengenai cara terbaik untuk mengurus sisa pepejal dan impaknya terhadap alam sekitar dan komuniti setempat. Setelah itu, jika diperlukan, rang undang-undang akan dirujuk ke jawatankuasa untuk pemeriksaan lebih lanjut dan kemungkinan pindaan. 

Setelah semua peringkat ini selesai dan rang undang-undang mendapat perkenan Kepala Negeri, ia akan diwartakan untuk menjadi undang-undang yang sah dan dikuatkuasakan.

 

 

5.8: Pindaan Perlembagaan Negeri

1. Prosedur Pindaan:
• Pindaan kepada Perlembagaan Negeri memerlukan proses yang tertib dan perlu mendapat sokongan yang kuat dari ahli Dewan Undangan Negeri (DUN).
  
  

(a) Sokongan Majoriti 2/3 Ahli DUN:

• Untuk pindaan yang melibatkan hak-hak dan kedaulatan raja, keistimewaan DUN, atau kuasa pengampunan raja, diperlukan sokongan majoriti dua pertiga ahli DUN.
  
  
• Pindaan tersebut juga memerlukan perkenan raja, atau Yang di-Pertuan Agong jika raja berkenaan sedang menjalankan tugas sebagai Yang di-Pertuan Agong.
  
  

(b) Sokongan Majoriti 2/3 Ahli DUN untuk Hal-hal Lain:

• Pindaan yang berkaitan dengan bentuk sumpah dan ikrar, pemilihan Senator, atau bilangan kerusi pilihan raya juga memerlukan sokongan majoriti dua pertiga ahli DUN.
  
  
1. Perkara-perkara yang Tidak Boleh Dipinda:
• Terdapat beberapa perkara yang tidak boleh dipinda oleh DUN, yang meliputi:
  (a) Warisan takhta kerajaan.
  
  (b) Kedudukan para pembesar istana.
  
  (c) Para pembesar adat Melayu.
  
  (d) Cara pelantikan dan sifat-sifat waris takhta, permaisuri, dan pemangku raja.
  
   (e) Pemecatan, penarikan diri, dan penurunan takhta raja atau waris
  .
  (f) Pengurniaan atau pelucutan pangkat, gelaran kehormatan, bintang kebesaran, dan lain-lain.
  
  

Contoh Praktikal:

Sebagai contoh, jika DUN Johor ingin meminda Perlembagaan Negeri berkaitan dengan bilangan kerusi pilihan raya kawasan DUN, prosesnya akan memerlukan pembentangan pindaan di DUN dan perlu mendapat sokongan dua pertiga daripada jumlah ahli DUN.

Pindaan ini tidak melibatkan hak-hak raja, oleh itu, tidak memerlukan perkenan raja. Namun, jika pindaan itu berkaitan dengan hak-hak raja, seperti kuasa pengampunan, maka perkenan raja adalah wajib.

 

5.9: Hubungan Antara Dewan Undangan Negeri dengan Parlimen

1. Peranan dan Kuasa Legislatif:
• DUN mempunyai kuasa untuk menggubal undang-undang berkaitan dengan perkara-perkara yang terdapat dalam Senarai Negeri dan Senarai Bersama, yang mana ini termaktub dalam Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan.
  
  
2. Kerjasama dengan Kerajaan Persekutuan:
• DUN boleh memberikan kuasa kepada Kerajaan Persekutuan untuk melibatkan diri dalam perkara-perkara yang terletak di bawah bidang kuasa negeri, jika situasi memerlukan.
  
  
3. Kepatuhan kepada Undang-undang Persekutuan:
• Negeri-negeri di Malaysia mesti mematuhi undang-undang Persekutuan yang telah ditetapkan oleh Parlimen.
  
  
4. Pindaan Perlembagaan:
• Pindaan kepada Perlembagaan Persekutuan dan Perlembagaan Negeri yang melibatkan perkara-perkara seperti kuasa raja dan hak istimewa orang Melayu perlu dilakukan oleh Parlimen serta DUN.
  
  
5. Keutamaan Undang-undang Persekutuan:
• Jika terdapat konflik antara undang-undang negeri dengan undang-undang Persekutuan, undang-undang Persekutuan akan mengatasi undang-undang negeri mengikut Perkara 75 Perlembagaan Persekutuan.
  
  
6. Perkara 76(1) Perlembagaan Persekutuan:
• Parlimen boleh membuat undang-undang berkaitan dengan perkara dalam Senarai Negeri untuk tujuan tertentu seperti pelaksanaan triti antarabangsa atau jika diminta oleh DUN.
  
  
7. Kuasa Pemerintahan Negeri:
• Kuasa pemerintahan negeri perlu dijalankan dengan cara yang tidak menghalang atau menyentuh kuasa pemerintahan Kerajaan Persekutuan.
  
  
8. Penglibatan Kerajaan Persekutuan dalam Urusan Negeri:
• Kerajaan Persekutuan boleh terlibat dalam urusan negeri seperti pengumpulan data statistik dan penyediaan khidmat nasihat.

Contoh Praktikal:

Sebagai contoh praktikal, jika DUN Selangor ingin menggubal undang-undang berkaitan dengan pengurusan sumber air yang juga merupakan kepentingan nasional, mereka perlu memastikan bahawa undang-undang tersebut tidak bercanggah dengan undang-undang Persekutuan yang sedia ada.

Jika terdapat keperluan untuk standardisasi atau pelaksanaan triti antarabangsa, Parlimen boleh menggubal undang-undang yang berkaitan dengan sumber air walaupun ia terletak di bawah Senarai Negeri, dengan syarat DUN Selangor memberikan persetujuan.

 

5.10: Hubungan Antara Dewan Undangan Negeri Sabah dan Sarawak dengan Parlimen

1. Keistimewaan dalam Perundangan:
• DUN Sabah dan Sarawak mempunyai autonomi yang lebih luas berbanding negeri-negeri lain di Malaysia dalam hal penggubalan undang-undang negeri. Ini adalah sebahagian daripada hak-hak khas yang dijamin oleh Perjanjian Malaysia 1963.
  
  
2. Bidang Kuasa Eksklusif:
   
   
• Terdapat bidang-bidang tertentu yang Parlimen Malaysia tidak boleh campur tangan tanpa persetujuan DUN Sabah dan Sarawak. Ini termasuklah:
  
  (a) Tanah dan Kerajaan Tempatan: Parlimen tidak boleh meluluskan undang-undang berkaitan tanah dan kerajaan tempatan untuk kedua-dua negeri ini tanpa keizinan mereka.
  
  (b) Pengenaan Cukai: Sabah dan Sarawak mempunyai hak untuk mengenakan royalti dan cukai jualan tambahan atas sumber-sumber tertentu yang terdapat dalam negeri mereka.
  
  (c) Rancangan Pembangunan: Kedua-dua negeri ini mempunyai kebebasan untuk mengatur rancangan pembangunan mereka sendiri yang tidak semestinya selari dengan rancangan pembangunan negara.
  
  (d) Lisen Judi dan Imigresen: DUN Sabah dan Sarawak mempunyai kuasa eksklusif dalam pengeluaran lesen judi dan urusan imigresen, termasuk kewarganegaraan.
  
  (e) Penggunaan Bahasa: Kedua-dua negeri ini juga mempunyai kebebasan untuk menggunakan bahasa lain selain daripada bahasa Melayu dalam urusan rasmi negeri.

Contoh Praktikal:

Sebagai contoh, jika terdapat cadangan untuk mengubah undang-undang berkaitan dengan pengurusan tanah di Sarawak, Parlimen tidak boleh meluluskan pindaan tersebut tanpa mendapatkan persetujuan daripada DUN Sarawak.

 Ini menunjukkan tahap autonomi yang tinggi yang dimiliki oleh Sabah dan Sarawak berbanding dengan negeri-negeri lain di Malaysia.

 

Hubungan Antara DUN dengan Parlimen Malaysia:

1. Peranan Parlimen dalam Undang-Undang Negeri:
   
   
• Parlimen boleh membuat undang-undang yang berkaitan dengan hal-hal negeri di bawah Perkara 76(1) Perlembagaan Persekutuan, tetapi undang-undang tersebut hanya akan berkuat kuasa di negeri tertentu setelah DUN negeri tersebut membuat undang-undang untuk menerima undang-undang Parlimen tersebut.
  
  

Contoh Praktikal:

• Sebagai contoh, jika Parlimen Malaysia meluluskan undang-undang yang berkaitan dengan sumber asli yang termasuk dalam Senarai Negeri, DUN Sabah atau Sarawak perlu membuat undang-undang sendiri untuk menerima dan menguatkuasakan undang-undang tersebut di negeri mereka.
  
  

2. Kuasa Eksklusif Sabah dan Sarawak:
   
   
• Dalam hal pengeluaran lesen judi, urusan imigresen, dan kewarganegaraan, kerajaan Persekutuan tidak mempunyai kuasa di Sabah dan Sarawak, menunjukkan tahap autonomi yang lebih tinggi yang dinikmati oleh kedua-dua negeri ini.
  
  
3. Peranan Majlis Raja-Raja:
   
   
• Sebarang pindaan terhadap undang-undang yang menyentuh keistimewaan raja-raja tidak boleh diluluskan tanpa persetujuan Majlis Raja-raja, mengukuhkan kedudukan konstitusional raja-raja dalam sistem perundangan Malaysia.
  
  

Peranan dan Fungsi Ahli-ahli Ex-Officio dalam DUN:

1. Ahli-ahli Ex-Officio:
• Dalam DUN, terdapat ahli-ahli ex-officio seperti Setiausaha Kerajaan Negeri, Pegawai Kewangan Negeri, dan Penasihat Undang-undang Negeri yang mempunyai peranan penting dalam proses pembuatan keputusan dan pentadbiran negeri.
  
  
2. Perbezaan Berdasarkan Negeri:
• Di negeri-negeri beraja, ahli-ahli ex-officio boleh mengambil bahagian dalam prosiding tetapi tidak berhak mengundi. Sementara di Pulau Pinang dan Melaka, hanya Penasihat Undang-undang Negeri yang mempunyai hak ini. Di Sabah dan Sarawak, ahli-ahli ex-officio tidak berhak menghadiri persidangan DUN.

Contoh Praktikal:

• Dalam situasi di mana DUN membahaskan bajet negeri, Pegawai Kewangan Negeri mungkin akan memberikan penjelasan dan maklumat berkaitan dengan keadaan kewangan negeri, tetapi tidak akan mengambil bahagian dalam pengundian bajet tersebut.
  
  

Pengundian dan Kelulusan Undang-Undang:

1. Majoriti Mudah:
• Undang-undang biasa diluluskan dengan majoriti mudah, iaitu 51% atau lebih, pada peringkat Bacaan Kedua dan Ketiga dalam DUN.
  
  
2. Peranan Yang di-Pertua Negeri:
• Yang di-Pertua Negeri tidak mempunyai kuasa untuk menangguhkan atau menolak rang undang-undang yang telah diluluskan oleh DUN.

Contoh Praktikal:

• Apabila DUN meluluskan undang-undang baru mengenai pengurusan sisa pepejal, Yang di-Pertua Negeri dijangka akan memberikan persetujuan tanpa penangguhan atau penolakan, membolehkan undang-undang tersebut dikuatkuasakan dengan segera.