Nota Mikroekonomi. Bab 2.3 KESEIMBANGAN PASARAN

2.3 KESEIMBANGAN PASARAN

1. Definisi Keseimbangan Pasaran

• Keseimbangan pasaran dicapai apabila kuantiti barang yang diminta (permintaan) sama dengan kuantiti barang yang ditawarkan (penawaran) di pasaran.

2. Harga dan Kuantiti Keseimbangan

• Pada titik keseimbangan, harga keseimbangan dan kuantiti keseimbangan akan ditentukan.

2.3.1 Penentuan Keseimbangan

Kaedah Penentuan Keseimbangan Pasaran:

(a) Jadual Permintaan dan Penawaran:

• Jadual yang menunjukkan permintaan dan penawaran barang pada pelbagai tingkat harga.

(b) Keluk Permintaan dan Penawaran:

• Grafik yang menggambarkan hubungan antara harga dan kuantiti diminta atau ditawarkan.

(c) Rumus Permintaan dan Penawaran:

• Persamaan matematik yang menggambarkan hubungan antara harga dan kuantiti diminta atau ditawarkan.

Jadual Permintaan dan Penawaran

1. Contoh Jadual Permintaan dan Penawaran:
• Jadual 2.5 menunjukkan permintaan dan penawaran barang X pada pelbagai tingkat harga.

2. Keseimbangan Pasaran dalam Jadual:
• Keseimbangan pasaran tercapai pada harga RM3 dengan kuantiti keseimbangan 9 unit.
3. Lebihan Permintaan:
• Pada harga lebih rendah daripada harga keseimbangan (contoh, RM1 dan RM2), terdapat lebihan permintaan.
• Lebihan permintaan menyebabkan harga naik sehingga mencapai keseimbangan pada harga RM3 dan kuantiti 9 unit.
4. Lebihan Penawaran:
• Pada harga lebih tinggi daripada harga keseimbangan (contoh, RM4 dan RM5), terdapat lebihan penawaran.
• Lebihan penawaran menyebabkan harga turun sehingga mencapai keseimbangan pada harga RM3 dan kuantiti 9 unit.

Contoh Praktikal

• Industri Makanan: Dalam industri makanan, misalnya, jika harga beras turun di bawah harga keseimbangan, permintaan akan meningkat sementara penawaran berkurang, menyebabkan lebihan permintaan. Sebaliknya, jika harga beras naik di atas harga keseimbangan, penawaran akan meningkat sementara permintaan berkurang, menyebabkan lebihan penawaran.

 

Keluk Permintaan dan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Melalui Keluk Permintaan dan Penawaran

• Keseimbangan pasaran dapat ditunjukkan melalui rajah yang menggabungkan keluk permintaan dan keluk penawaran.

 

2. Rajah 2.24: Penentuan Keseimbangan Pasaran Barang X

• Rajah ini dibentuk berdasarkan data dari Jadual 2.5, menunjukkan proses penentuan keseimbangan pasaran bagi barang X.

3. Titik Keseimbangan

• Keseimbangan pasaran dicapai di titik di mana keluk permintaan bersilang dengan keluk penawaran (titik E), dengan harga keseimbangan RM3 dan kuantiti keseimbangan 9 unit.

4. Lebihan Penawaran

• Pada harga lebih tinggi daripada harga keseimbangan (contoh, RM5), terdapat lebihan penawaran.
• Lebihan penawaran menyebabkan harga turun sehingga mencapai titik keseimbangan.

5. Lebihan Permintaan

• Pada harga lebih rendah daripada harga keseimbangan (contoh, RM1), terdapat lebihan permintaan.
• Lebihan permintaan menyebabkan harga naik sehingga mencapai titik keseimbangan.

Persamaan Permintaan dan Penawaran

1. Penentuan Keseimbangan Melalui Persamaan

• Keseimbangan pasaran juga dapat ditentukan melalui persamaan permintaan dan penawaran.

Contoh: Penentuan Keseimbangan Pasaran

• Diberi persamaan permintaan Qd = 150 - 3P dan persamaan penawaran Qs = 10 + 4P.
• Keseimbangan dicapai apabila Qd = Qs.
• Penyelesaian:
• 10 + 4P = 150 - 3P
• 7P = 140
• P = RM20
• Menggantikan P = RM20 dalam persamaan:
• Qd = 150 - 3(20) = 90 unit
• Qs = 10 + 4(20) = 90 unit
• Harga keseimbangan ialah RM20 dan kuantiti keseimbangan ialah 90 unit.

 

 

2.3.2 Perubahan Keseimbangan Pasaran: Perubahan Permintaan Sahaja

Pertambahan Permintaan

1. Keseimbangan Pasaran Asal:
• Berdasarkan Rajah 2.25, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.
2. Pertambahan Permintaan:
• Apabila terjadi pertambahan permintaan (disebabkan oleh faktor selain harga barang itu sendiri), keluk permintaan beralih ke kanan dari DD ke D1D1.
• Pada harga P1, kuantiti permintaan meningkat ke Q2, tetapi kuantiti penawaran tetap pada Q1, menyebabkan lebihan permintaan sebanyak Q2 - Q1.
3. Keseimbangan Baharu:
• Keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E1).
• Harga naik dari P1 ke P2, manakala kuantiti meningkat dari Q1 ke Q2.
• Harga dan kuantiti keseimbangan baru ialah P2 dan Q2.
4. Kesimpulan:
• Pertambahan permintaan dengan penawaran yang tetap akan menyebabkan harga dan kuantiti keseimbangan meningkat.

Contoh Praktikal

• Industri Makanan: Sebagai contoh, dalam industri makanan, jika terdapat peningkatan permintaan terhadap produk organik disebabkan kesedaran kesihatan yang meningkat, keluk permintaan untuk produk organik akan beralih ke kanan. Ini akan menyebabkan harga produk organik meningkat dan jumlah produk organik yang ditawarkan di pasaran juga meningkat untuk mencapai keseimbangan baru.

 

Pengurangan Permintaan

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.26, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD1 bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.

2. Pengurangan Permintaan

• Pengurangan permintaan menyebabkan keluk permintaan beralih ke kiri dari DD1 ke D2D2.
• Pada harga P1, kuantiti permintaan berkurang ke Q2, tetapi kuantiti penawaran tetap pada Q1, menyebabkan lebihan penawaran sebanyak Q1 - Q2.
• Lebihan penawaran ini akan menyebabkan harga turun.

3. Keseimbangan Baharu

• Keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk permintaan D2D2 bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E2).
• Harga turun dari P1 ke P2, manakala kuantiti berkurang dari Q1 ke Q2.
• Harga dan kuantiti keseimbangan baru ialah P2 dan Q2.

4. Kesimpulan

• Pengurangan permintaan dengan penawaran yang tetap akan menyebabkan harga dan kuantiti keseimbangan menurun.

Contoh Praktikal

• Industri Fesyen: Sebagai contoh, dalam industri fesyen, jika terdapat pengurangan permintaan terhadap jenis pakaian tertentu disebabkan perubahan trend, keluk permintaan untuk pakaian tersebut akan beralih ke kiri. Ini akan menyebabkan harga pakaian tersebut menurun dan jumlah pakaian yang ditawarkan di pasaran juga menurun untuk mencapai keseimbangan baru.

 

Perubahan Penawaran Sahaja: Pertambahan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.27, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD1 bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.

2. Pertambahan Penawaran

• Pertambahan penawaran menyebabkan keluk penawaran beralih ke kanan dari SS ke S1S1.
• Pada harga P1, kuantiti penawaran meningkat ke Q2, tetapi kuantiti permintaan tetap pada Q1, menyebabkan lebihan penawaran sebanyak Q2 - Q1.
• Lebihan penawaran ini akan menyebabkan harga turun.

3. Keseimbangan Baharu

• Keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk penawaran S1S1 bersilang dengan keluk permintaan DD1 (titik E1).
• Harga turun dari P1 ke P2, manakala kuantiti meningkat dari Q1 ke Q2.
• Harga dan kuantiti keseimbangan baru ialah P2 dan Q2.

4. Kesimpulan

• Pertambahan penawaran dengan permintaan yang tetap akan menyebabkan harga keseimbangan turun dan kuantiti keseimbangan meningkat.

Contoh Praktikal

• Industri Teknologi: Sebagai contoh, dalam industri teknologi, jika terdapat peningkatan dalam penawaran telefon pintar disebabkan oleh kemajuan teknologi dan penurunan kos pengeluaran, keluk penawaran akan beralih ke kanan. Ini akan menyebabkan harga telefon pintar menurun dan jumlah telefon pintar yang ditawarkan di pasaran meningkat untuk mencapai keseimbangan baru.

 

 

Pengurangan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.28, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.

2. Pengurangan Penawaran

• Pengurangan penawaran menyebabkan keluk penawaran beralih ke kiri dari SS ke S1S1.
• Pada harga P1, kuantiti penawaran berkurang ke Q2, tetapi kuantiti permintaan tetap pada Q1, menyebabkan lebihan permintaan sebanyak Q1 - Q2.
• Lebihan permintaan ini akan menyebabkan harga naik.

3. Keseimbangan Baharu

• Keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk penawaran S1S1 bersilang dengan keluk permintaan DD (titik E1).
• Harga naik dari P1 ke P2, manakala kuantiti berkurang dari Q1 ke Q2.
• Harga dan kuantiti keseimbangan baru ialah P2 dan Q2.

Perubahan Permintaan dan Penawaran Secara Serentak: Pertambahan Permintaan dan Pertambahan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.29, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD1 bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P0 dan kuantiti keseimbangan Q0.

2. Pertambahan Permintaan dan Penawaran

• Andaikan permintaan dan penawaran bertambah pada kadar yang sama, keluk permintaan beralih ke kanan dari DD ke D1D1, dan keluk penawaran beralih ke kanan dari SS ke S1S1.

3. Keseimbangan Baharu

• Titik keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk penawaran S1S1 (titik E1).
• Pada titik keseimbangan ini, harga tetap pada P0, tetapi kuantiti bertambah dari Q0 ke Q1.

4. Kesimpulan

• Apabila permintaan dan penawaran bertambah dengan kadar yang sama, harga keseimbangan tetap, manakala kuantiti keseimbangan meningkat.

Contoh Praktikal

• Industri Pendidikan: Sebagai contoh, dalam industri pendidikan, jika terdapat pengurangan dalam penawaran kursus tertentu disebabkan oleh pengurangan fasilitas atau tenaga pengajar, keluk penawaran akan beralih ke kiri. Ini akan menyebabkan harga kursus tersebut naik dan jumlah kursus yang ditawarkan di pasaran menurun untuk mencapai keseimbangan baru.

 

 

 

Pengurangan Permintaan dan Pengurangan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.30, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.

2. Perubahan Serentak dalam Penawaran dan Permintaan

• Andaikan penawaran bertambah dan permintaan berkurangan pada kadar yang sama, keluk penawaran beralih ke kanan dari SS ke S1S1, dan keluk permintaan beralih ke kiri dari DD ke D1D1.

3. Keseimbangan Baharu

• Titik keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk penawaran S1S1 (titik E1).
• Pada titik keseimbangan ini, harga turun dari P1 ke P2, tetapi kuantiti tetap pada Q1.

4. Kesimpulan

• Apabila penawaran bertambah dan permintaan berkurangan pada kadar yang sama, harga keseimbangan akan turun, tetapi kuantiti keseimbangan tetap.

Pertambahan Permintaan dan Pengurangan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.32, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD1 bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.

2. Perubahan Serentak dalam Penawaran dan Permintaan

• Andaikan permintaan bertambah dan penawaran berkurangan pada kadar yang sama, keluk permintaan beralih ke kanan dari DD ke D1D1, dan keluk penawaran beralih ke kiri dari SS ke S1S1.

3. Keseimbangan Baharu

• Titik keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk penawaran S1S1 (titik E1).
• Pada titik keseimbangan ini, harga naik dari P1 ke P2, tetapi kuantiti tetap pada Q1.

4. Kesimpulan

• Apabila permintaan bertambah dan penawaran berkurangan pada kadar yang sama, harga keseimbangan akan naik, tetapi kuantiti keseimbangan tetap.

Contoh Praktikal

• Industri Perumahan: Sebagai contoh, dalam industri perumahan, jika terdapat pengurangan dalam penawaran rumah disebabkan oleh kekurangan bahan binaan dan pada masa yang sama permintaan rumah meningkat disebabkan pertumbuhan penduduk, keluk penawaran akan beralih ke kiri dan keluk permintaan akan beralih ke kanan. Ini akan menyebabkan harga rumah naik, tetapi jumlah rumah yang ditawarkan di pasaran tetap.

 

Pengurangan Permintaan dan Pengurangan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.30, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.

2. Perubahan Serentak dalam Penawaran dan Permintaan

• Andaikan penawaran bertambah dan permintaan berkurangan pada kadar yang sama, keluk penawaran beralih ke kanan dari SS ke S1S1, dan keluk permintaan beralih ke kiri dari DD ke D1D1.

3. Keseimbangan Baharu

• Titik keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk penawaran S1S1 (titik E1).
• Pada titik keseimbangan ini, harga turun dari P1 ke P2, tetapi kuantiti tetap pada Q1.

4. Kesimpulan

• Apabila penawaran bertambah dan permintaan berkurangan pada kadar yang sama, harga keseimbangan akan turun, tetapi kuantiti keseimbangan tetap.

Pertambahan Permintaan dan Pengurangan Penawaran

1. Keseimbangan Pasaran Asal

• Berdasarkan Rajah 2.32, keseimbangan pasaran asal dicapai di titik di mana keluk permintaan DD1 bersilang dengan keluk penawaran SS (titik E), dengan harga keseimbangan P1 dan kuantiti keseimbangan Q1.

2. Perubahan Serentak dalam Penawaran dan Permintaan

• Andaikan permintaan bertambah dan penawaran berkurangan pada kadar yang sama, keluk permintaan beralih ke kanan dari DD ke D1D1, dan keluk penawaran beralih ke kiri dari SS ke S1S1.

3. Keseimbangan Baharu

• Titik keseimbangan baru tercapai di titik di mana keluk permintaan D1D1 bersilang dengan keluk penawaran S1S1 (titik E1).
• Pada titik keseimbangan ini, harga naik dari P1 ke P2, tetapi kuantiti tetap pada Q1.

4. Kesimpulan

• Apabila permintaan bertambah dan penawaran berkurangan pada kadar yang sama, harga keseimbangan akan naik, tetapi kuantiti keseimbangan tetap.

Contoh Praktikal

• Industri Perumahan: Sebagai contoh, dalam industri perumahan, jika terdapat pengurangan dalam penawaran rumah disebabkan oleh kekurangan bahan binaan dan pada masa yang sama permintaan rumah meningkat disebabkan pertumbuhan penduduk, keluk penawaran akan beralih ke kiri dan keluk permintaan akan beralih ke kanan. Ini akan menyebabkan harga rumah naik, tetapi jumlah rumah yang ditawarkan di pasaran tetap.